، سقانفار که در برخی از مناطق استان مازندران به آن ˈ سقانپار ˈ یا ˈ سقاتالار ˈ هم گفته می شود، سازه ای چوبی است که با ویژگی های مشخص برای جمع شدن و عزاداری در ماه محرم ساخته می شد.
این سازه های آیینی که هم اکنون تنها تعداد اندکی از آنها در مناطق مرکزی مازندران برجای مانده، عمدتا در کنار حسینیه ها، مساجد و گورستان ها ساخته می شدند.
سقانفار از دو واژه ˈ سقا ˈ و ˈ نفار ˈ یا ˈ نپار ˈ تشکیل شده است. سقا که یک واژه عربی و جمع آن ˈ اسقیه ˈ است، به مشک آب یا شیر گفته می شود و نفار یا نپار هم در لغتنامه دهخدا به ˈ تختی با پایه بسیار بلند چون بالا خانه ای که با پله های چوبین بر آن بالا روند ˈ معنی شده است.
در زمان های دور که هنوز آب آشامیدنی به صورت لوله کشی شده در هر منزلی وجود نداشت و آب مورد نیاز روستاییان از چشمه ای در داخل یا خارج روستاها تامین می شد، در ایام محرم در سقانفارها ظرف بزرگ و بیضی شکلی قرار می دادند و در آن آب می ریختند تا مردم از آن آب بنوشند ، سیراب شوند و به یاد تشنه کامان صحرای کربلا بر قاتلان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و شهدای کربلا لعنت بفرستند.
در عین حال، در همان زمان ها و نیز در زمان حاضر، سقانفارها علاوه بر کارکرد آبرسانی به عزاداران امام حسین (ع)، به عنوان چایخانه عزاداران هم مورد استفاده قرار می گرفته است.
به طور کلی به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی مازندران، سقانفارها در کنار حسینیه ها تداعی کننده نقش حضرت ابوالفضل العباس (ع) در آب رسانی به یاران و خاندان امام حسین (ع) در صحرای کربلای هستند و به همین دلیل نیز زمین سقانفارها در هر منطقه ای موقوفه حضرت ابوالفضل (ع) است.
سقانفارها که در بیشتر جاها با چوب ساخته شدند، دارای دو طبقه هستند که طبقه بالایی آن، محل قرارگیری نوحه خوان است و طبقه پایین نیز برای پذیرایی از عزاداران با چای، آب و دیگر نوشیدنی ها در نظر گرفته شده است.
وجود سقانفار در کنار حسینیه ها و مساجد این مزیت را هم داشت که شرایط برای حضور و عزاداری مردم در محوطه این مکان ها نیز فراهم می شد و به این ترتیب شور عزاداری حسینی افزایش می یافت.
دو طبقه سقانفار از طریق پلکان های چوبی به هم راه دارند. طبقه اول آن علاوه بر تامین وسایل پذیرایی عزاداران، مکانی هم برای جمع شدن و عزاداری زنان محلی محسوب می شود.
سقانفارها به طور معمول به صورت دو اتاق روی هم یا دو طبقه به نسبت بزرگ با چوب های مرغوب تراشیده شده ساخته می شدند. کم ترین وسعت برای هر اتاق سقانفار شش متر در چهار متر یا شش متر در هشت متر بود.
آن چه که سقانفارها را از سایر نفار یا نپارها در مازندران متمایز می کند، معماری منحصر به فرد آنها است که علاوه بر انتخاب نوع چوب و تراشیدن خوش سلیقه آن، در به کارگیری هنرهای متنوع از نقاشی گرفته تا خطاطی و رنگ آمیزی معنادار خود را نشان می دهد، به گونه ای که بعضی از این سازه ها انسان را به یاد معابد بودایی در چین و تبت می اندازند.
سازندگان سقانفارها را باید با عنوان ˈ معماران هنرمند ˈ مورد خطاب قرار داد ، چرا که آنان هنگام ساخت این سازه، سقف و تیر های ساق بنا را رنگ آمیزی و روی آن تکه تکه مستطیل رسم کرده ، با رنگ روغنی آراسته می ساختند و در میان آن اشعار ˈ محتشم کاشانی ˈ را به خط خوش می نوشتند.
همچنین در اطراف مستطیل ها گل و بوته و تصاویری از ˈ دیو ˈ و ˈ پری ˈ و صحنه هایی از لشگریان حسین (ع) و در مقابل صف آرایی لشگریان ابن زیاد را به تصویر می کشیدند، همانند پرده هایی که پرده خوانان در معابد عمومی به دیوار می زدند و مردم را در پای آن جمع می کردند و شرح و توضیح می دادند.
بیشتر اشعار نوشته شده بر روی در و دیوار و سقف و بدنه سقانفارها مربوط به واقعه کربلا ، شرح فداکاری عباس بن علی (ع) برای آوردن آب از فرات برای فرزندان برادرش است.
البته در تزیین بسیاری از این سقانفارها هم، تاریخ ساخت بنا و نام روستا و کسانی که در ساخت آن همت کرده بودند ، فراموش نمی شد.
از معروف ترین سقانفارهای مازندران می توان به سقانفار ˈ کیجا محله ˈ در شهر بابل، ˈ شیاده ˈ و ˈ کبریاکلا ˈ در اطراف شهر بابل و ˈ آهنگرکلا ˈ، ˈ زرین کلا ˈ و ˈ هندوکلا ˈ در آمل اشاره کرد.
ˈ مجید یوسف نیا پاشا ˈ از محققان و پژوهشگران میراث فرهنگی مازندران معتقد است که سقانفار ، نماد مشترک تاریخ ، فرهنگ ، مذهب و معماری منطقه مرکزی مازندران محسوب می شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به نبود آمار دقیق ، کامل و مستند از پراکندگی و حوزه نفوذ سقانفار در مازندران اشاره کرد و گفت: منابع مکتوب و تحقیق جامع بویژه در رابطه با معماری و چگونگی ساخت سقانفارها به عنوان میراث غنی ساختمان سازی با چوب که حتی برای معماری امروز نیز قابل درس گرفتن است ، موجود نیست.
این محقق مازندرانی افزود : یکی از مشکلاتی که سبب شد تا سقانفارها در مازندران رو به تخریب رفته و از بین بروند ، آشنایی نداشتن مردم و متخصصان ، بویژه معماران از نوع معماری آنها به عنوان مهم ترین الگوی معماری چوبی در منطقه است.
یوسف نیا پاشا گفت: تضعیف جایگاه سقانفارها در مجموعه مذهبی به عنوان یکی از ارکان اصلی، تخریب رو به تزاید این سازه قدیمی و با ارزش و دخالت های ویرانگر ، نادرست و ناآگاهانه انسانی سبب شده است تا روند تخریب و فراموشی کارکرد این مجموعه شتاب بگیرد.
وی از بابل ، بابلسر ، فریدونکنار ، سوادکوه ، آمل ، قائمشهر ، لفور و منطقه بندپی به عنوان مهم ترین خاستگاه های سقانفار در مازندران یاد کرد و خواستار ثبت و ضبط دقیق و جامع این نوع بنا به منظور استفاده برای امروزیان و آیندگان شد.
این محقق میراث فرهنگی مازندران با بیان اینکه همه سقانفارهای موجود در استان در داخل مجموعه مذهبی و در کنار تکیه ها در داخل بافت مسکونی روستا برپا شدند ، گفت : وجود سقانفار در کنار تکیه یا حسینیه مانند حضور حضرت ابوالفضل (ع) در کنار امام حسین (ع) بود.
وی افزود : در واقع تکیه، مکان نشستن پیران طوایف مختلف برای عزاداری در ایام محرم بود و جوانان نیز با گرد هم آمدن در کنار سقانفارها، شورانگیزترین عزاداری را برای مظلومان صحرای کربلا به نمایش می گذاشتند.
این کارشناس میراث فرهنگی بر تاثیر شرایط اقلیمی و باورهای مردم بر ساخت سقانفار در مازندران تاکید کرد و گفت: در حالی که ساختمان تکیه دارای کشیدگی افقی و خوابیده است ، ولی سقانفار دارای کشیدگی عمودی و ایستاده است.
وی افزود: سقانفارها در مازندران به گونه ای ساخته می شدند تا با توجه به اقلیم استان ، بیشترین ماندگاری را داشته باشند.
موقعیت سرزمینی مازندران که شامل جلگه ، جنگل و کوهستان با رطوبت بالای هوا است، سبب می شود تا تابستان های گرم و شرجی و زمستان نسبتا سرد ، همراه با بارش فراوان داشته باشد.
ضرورت استفاده از کوران در تابستان و کرسی چینی در زمستان سبب می شد تا سازه هایی مانند سقانفار در مازندران با ارتفاع از سطح زمین ساخته شده ، سقف شیبدار داشته باشند و در ساخت آن هم مصالح بادوام در برابر رطوب به کار گرفته شود.
علاوه بر این ، وجود فضاهایی مانند ˈ نال ˈ و ستون های متنوع در ساختمان های مازندران از جمله رفاق ها ، تالارها و نفار ها بویژه در داخل بافت روستایی از اهمیت خاصی برخودار است.
مازندران یک هزار و 43 بقعه امامزاده ،سه هزار و 274 مسجد و دو هزار و 296 تکیه و حسینیه دارد.
این استان هم اکنون سه میلیون و یکصد هزار نفر جمعیت دارد که 47 درصد آنان در بیش از سه هزارو 200روستا ساکن هستند
آخرین مطالب
- ■مقدمات آغاز راهیان نور در بازیدراز فراهم است
- ■رقابت بیش از یک هزار و ۹۰۰ نفر داوطلب کنکور سراسری در شهرستان
- ■بازدید مسئولین سرپلذهاب از حوزههای امتحانی برگزاری کنکور سراسری در شهرستان
- ■سازمان ثبت احوال کشور اعلام کرد ۳۲ و ۲۷ سال؛ میانگین سن پدر و مادر در اولین فرزندآوری در سال گذشته
- ■مهمترین اخبار اجتماعی جهان در هفته گذشته
- ■اخاذی مرد شیاد با جلب اعتماد زنان پس از مرگ مادرشان
- ■تداوم رگبار باران در ارتفاعات برخی استانها/ پنجشنبه کوهنوردی خطرناک است
- ■همسر سید مصطفی خمینی درگذشت
- ■برخی ابزارهای جاسوسی کنکور را در بدن کار گذاشتند/ داوطلبان کانالهای تقلب را ترک کنند
- ■اسرائیل با استفاده از «مهمات ساخت آمریکا» مرتکب «جنایات جنگی» میشود
پربازدیدترین ها
- ■پس از عملیات «وعده صادق»، ایران جدیدی متولد شد/ پروژه جنگ هراسی در ایران فروپاشید
- ■بازدید مسئولین شهرستان از آماده سازی یادمان بازی دراز
- ■آغاز برداشت نوبرانه گوجهسبز وبرگزاری مراسم روز مزرعه در شهرستان
- ■آغاز برداشت باقلا از مزارع سرپلذهاب
- ■بازدید سردار قنبری جانشین سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه از یادمان شهدای بازی دراز
- ■برداشت گوجهسبز از باغات سرپلذهاب آغاز شد
- ■سرپلذهابیها از نقشآفرینی پاسداران در اعتلای نظام گفتند
- ■احتمال حاکمیت «لانینا» بر کشور از تابستان
- ■پهپادهای کوچک، قاتل تانکهای ناتو در جنگ اوکراین
- ■ابلاغ آییننامه جدید مدارس غیردولتی؛ تکلیف «شهریه» و «حقوق و بیمه» معلمان مشخص شد
- ■زاخارووا: حمایت آمریکا بحرانهای تایوان، اسرائیل و اوکراین را بدتر میکند
- ■ارتفاعات بازیدراز به دلیل اشراف کامل برمناطق وسیعی از محور غرب از موقعیت مهمی برخوردار بود / نقش امدادهای غیبی در موفقیت عملیات بازیدراز
- ■سپاه نماد قدرت بینالمللی ایران اسلامی است
- ■جزییات شرکت در رشتههای خاص و دارای آزمون عملی کنکور اعلام شد
- ■قدرت سپاه پاسداران فرامنطقهای است
- ■حزبالله لبنان پهپاد «هرمس ۴۵۰» اشغالگران را منهدم کرد
- ■اسرائیل سرگردان در بحران
- ■«وعده صادق» توان بازدارندگی ایران را قوت بخشید
- ■آمادگی کامل هلالاحمر برای پوشش مراسمات گرامیداشت سالروز عملیات بازیدراز
- ■بازدید مسئولین از کارگاه تولیدی عسلطبیعی در شهرستان
سرویس: گالری عکس
کد خبر: 1346 ۲۱:۱۴ - ۱۳۹۱/۰۹/۰۱
سقانفارها، میعادگاه فراموش شده عزاداری جوانان مازندرانی در محرم
سقانفارها، نمادهای فراموش شده مذهبی در مازندران هستند که زمانی نه چندان دور شورانگیزترین عزاداری برای سرور و سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) و یاران باوفایش در آنجا برگزار می شد.
، سقانفار که در برخی از مناطق استان مازندران به آن ˈ سقانپار ˈ یا ˈ سقاتالار ˈ هم گفته می شود، سازه ای چوبی است که با ویژگی های مشخص برای جمع شدن و عزاداری در ماه محرم ساخته می شد.
این سازه های آیینی که هم اکنون تنها تعداد اندکی از آنها در مناطق مرکزی مازندران برجای مانده، عمدتا در کنار حسینیه ها، مساجد و گورستان ها ساخته می شدند.
سقانفار از دو واژه ˈ سقا ˈ و ˈ نفار ˈ یا ˈ نپار ˈ تشکیل شده است. سقا که یک واژه عربی و جمع آن ˈ اسقیه ˈ است، به مشک آب یا شیر گفته می شود و نفار یا نپار هم در لغتنامه دهخدا به ˈ تختی با پایه بسیار بلند چون بالا خانه ای که با پله های چوبین بر آن بالا روند ˈ معنی شده است.
در زمان های دور که هنوز آب آشامیدنی به صورت لوله کشی شده در هر منزلی وجود نداشت و آب مورد نیاز روستاییان از چشمه ای در داخل یا خارج روستاها تامین می شد، در ایام محرم در سقانفارها ظرف بزرگ و بیضی شکلی قرار می دادند و در آن آب می ریختند تا مردم از آن آب بنوشند ، سیراب شوند و به یاد تشنه کامان صحرای کربلا بر قاتلان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و شهدای کربلا لعنت بفرستند.
در عین حال، در همان زمان ها و نیز در زمان حاضر، سقانفارها علاوه بر کارکرد آبرسانی به عزاداران امام حسین (ع)، به عنوان چایخانه عزاداران هم مورد استفاده قرار می گرفته است.
به طور کلی به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی مازندران، سقانفارها در کنار حسینیه ها تداعی کننده نقش حضرت ابوالفضل العباس (ع) در آب رسانی به یاران و خاندان امام حسین (ع) در صحرای کربلای هستند و به همین دلیل نیز زمین سقانفارها در هر منطقه ای موقوفه حضرت ابوالفضل (ع) است.
سقانفارها که در بیشتر جاها با چوب ساخته شدند، دارای دو طبقه هستند که طبقه بالایی آن، محل قرارگیری نوحه خوان است و طبقه پایین نیز برای پذیرایی از عزاداران با چای، آب و دیگر نوشیدنی ها در نظر گرفته شده است.
وجود سقانفار در کنار حسینیه ها و مساجد این مزیت را هم داشت که شرایط برای حضور و عزاداری مردم در محوطه این مکان ها نیز فراهم می شد و به این ترتیب شور عزاداری حسینی افزایش می یافت.
دو طبقه سقانفار از طریق پلکان های چوبی به هم راه دارند. طبقه اول آن علاوه بر تامین وسایل پذیرایی عزاداران، مکانی هم برای جمع شدن و عزاداری زنان محلی محسوب می شود.
سقانفارها به طور معمول به صورت دو اتاق روی هم یا دو طبقه به نسبت بزرگ با چوب های مرغوب تراشیده شده ساخته می شدند. کم ترین وسعت برای هر اتاق سقانفار شش متر در چهار متر یا شش متر در هشت متر بود.
آن چه که سقانفارها را از سایر نفار یا نپارها در مازندران متمایز می کند، معماری منحصر به فرد آنها است که علاوه بر انتخاب نوع چوب و تراشیدن خوش سلیقه آن، در به کارگیری هنرهای متنوع از نقاشی گرفته تا خطاطی و رنگ آمیزی معنادار خود را نشان می دهد، به گونه ای که بعضی از این سازه ها انسان را به یاد معابد بودایی در چین و تبت می اندازند.
سازندگان سقانفارها را باید با عنوان ˈ معماران هنرمند ˈ مورد خطاب قرار داد ، چرا که آنان هنگام ساخت این سازه، سقف و تیر های ساق بنا را رنگ آمیزی و روی آن تکه تکه مستطیل رسم کرده ، با رنگ روغنی آراسته می ساختند و در میان آن اشعار ˈ محتشم کاشانی ˈ را به خط خوش می نوشتند.
همچنین در اطراف مستطیل ها گل و بوته و تصاویری از ˈ دیو ˈ و ˈ پری ˈ و صحنه هایی از لشگریان حسین (ع) و در مقابل صف آرایی لشگریان ابن زیاد را به تصویر می کشیدند، همانند پرده هایی که پرده خوانان در معابد عمومی به دیوار می زدند و مردم را در پای آن جمع می کردند و شرح و توضیح می دادند.
بیشتر اشعار نوشته شده بر روی در و دیوار و سقف و بدنه سقانفارها مربوط به واقعه کربلا ، شرح فداکاری عباس بن علی (ع) برای آوردن آب از فرات برای فرزندان برادرش است.
البته در تزیین بسیاری از این سقانفارها هم، تاریخ ساخت بنا و نام روستا و کسانی که در ساخت آن همت کرده بودند ، فراموش نمی شد.
از معروف ترین سقانفارهای مازندران می توان به سقانفار ˈ کیجا محله ˈ در شهر بابل، ˈ شیاده ˈ و ˈ کبریاکلا ˈ در اطراف شهر بابل و ˈ آهنگرکلا ˈ، ˈ زرین کلا ˈ و ˈ هندوکلا ˈ در آمل اشاره کرد.
ˈ مجید یوسف نیا پاشا ˈ از محققان و پژوهشگران میراث فرهنگی مازندران معتقد است که سقانفار ، نماد مشترک تاریخ ، فرهنگ ، مذهب و معماری منطقه مرکزی مازندران محسوب می شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به نبود آمار دقیق ، کامل و مستند از پراکندگی و حوزه نفوذ سقانفار در مازندران اشاره کرد و گفت: منابع مکتوب و تحقیق جامع بویژه در رابطه با معماری و چگونگی ساخت سقانفارها به عنوان میراث غنی ساختمان سازی با چوب که حتی برای معماری امروز نیز قابل درس گرفتن است ، موجود نیست.
این محقق مازندرانی افزود : یکی از مشکلاتی که سبب شد تا سقانفارها در مازندران رو به تخریب رفته و از بین بروند ، آشنایی نداشتن مردم و متخصصان ، بویژه معماران از نوع معماری آنها به عنوان مهم ترین الگوی معماری چوبی در منطقه است.
یوسف نیا پاشا گفت: تضعیف جایگاه سقانفارها در مجموعه مذهبی به عنوان یکی از ارکان اصلی، تخریب رو به تزاید این سازه قدیمی و با ارزش و دخالت های ویرانگر ، نادرست و ناآگاهانه انسانی سبب شده است تا روند تخریب و فراموشی کارکرد این مجموعه شتاب بگیرد.
وی از بابل ، بابلسر ، فریدونکنار ، سوادکوه ، آمل ، قائمشهر ، لفور و منطقه بندپی به عنوان مهم ترین خاستگاه های سقانفار در مازندران یاد کرد و خواستار ثبت و ضبط دقیق و جامع این نوع بنا به منظور استفاده برای امروزیان و آیندگان شد.
این محقق میراث فرهنگی مازندران با بیان اینکه همه سقانفارهای موجود در استان در داخل مجموعه مذهبی و در کنار تکیه ها در داخل بافت مسکونی روستا برپا شدند ، گفت : وجود سقانفار در کنار تکیه یا حسینیه مانند حضور حضرت ابوالفضل (ع) در کنار امام حسین (ع) بود.
وی افزود : در واقع تکیه، مکان نشستن پیران طوایف مختلف برای عزاداری در ایام محرم بود و جوانان نیز با گرد هم آمدن در کنار سقانفارها، شورانگیزترین عزاداری را برای مظلومان صحرای کربلا به نمایش می گذاشتند.
این کارشناس میراث فرهنگی بر تاثیر شرایط اقلیمی و باورهای مردم بر ساخت سقانفار در مازندران تاکید کرد و گفت: در حالی که ساختمان تکیه دارای کشیدگی افقی و خوابیده است ، ولی سقانفار دارای کشیدگی عمودی و ایستاده است.
وی افزود: سقانفارها در مازندران به گونه ای ساخته می شدند تا با توجه به اقلیم استان ، بیشترین ماندگاری را داشته باشند.
موقعیت سرزمینی مازندران که شامل جلگه ، جنگل و کوهستان با رطوبت بالای هوا است، سبب می شود تا تابستان های گرم و شرجی و زمستان نسبتا سرد ، همراه با بارش فراوان داشته باشد.
ضرورت استفاده از کوران در تابستان و کرسی چینی در زمستان سبب می شد تا سازه هایی مانند سقانفار در مازندران با ارتفاع از سطح زمین ساخته شده ، سقف شیبدار داشته باشند و در ساخت آن هم مصالح بادوام در برابر رطوب به کار گرفته شود.
علاوه بر این ، وجود فضاهایی مانند ˈ نال ˈ و ستون های متنوع در ساختمان های مازندران از جمله رفاق ها ، تالارها و نفار ها بویژه در داخل بافت روستایی از اهمیت خاصی برخودار است.
مازندران یک هزار و 43 بقعه امامزاده ،سه هزار و 274 مسجد و دو هزار و 296 تکیه و حسینیه دارد.
این استان هم اکنون سه میلیون و یکصد هزار نفر جمعیت دارد که 47 درصد آنان در بیش از سه هزارو 200روستا ساکن هستند
، سقانفار که در برخی از مناطق استان مازندران به آن ˈ سقانپار ˈ یا ˈ سقاتالار ˈ هم گفته می شود، سازه ای چوبی است که با ویژگی های مشخص برای جمع شدن و عزاداری در ماه محرم ساخته می شد.
این سازه های آیینی که هم اکنون تنها تعداد اندکی از آنها در مناطق مرکزی مازندران برجای مانده، عمدتا در کنار حسینیه ها، مساجد و گورستان ها ساخته می شدند.
سقانفار از دو واژه ˈ سقا ˈ و ˈ نفار ˈ یا ˈ نپار ˈ تشکیل شده است. سقا که یک واژه عربی و جمع آن ˈ اسقیه ˈ است، به مشک آب یا شیر گفته می شود و نفار یا نپار هم در لغتنامه دهخدا به ˈ تختی با پایه بسیار بلند چون بالا خانه ای که با پله های چوبین بر آن بالا روند ˈ معنی شده است.
در زمان های دور که هنوز آب آشامیدنی به صورت لوله کشی شده در هر منزلی وجود نداشت و آب مورد نیاز روستاییان از چشمه ای در داخل یا خارج روستاها تامین می شد، در ایام محرم در سقانفارها ظرف بزرگ و بیضی شکلی قرار می دادند و در آن آب می ریختند تا مردم از آن آب بنوشند ، سیراب شوند و به یاد تشنه کامان صحرای کربلا بر قاتلان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و شهدای کربلا لعنت بفرستند.
در عین حال، در همان زمان ها و نیز در زمان حاضر، سقانفارها علاوه بر کارکرد آبرسانی به عزاداران امام حسین (ع)، به عنوان چایخانه عزاداران هم مورد استفاده قرار می گرفته است.
به طور کلی به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی مازندران، سقانفارها در کنار حسینیه ها تداعی کننده نقش حضرت ابوالفضل العباس (ع) در آب رسانی به یاران و خاندان امام حسین (ع) در صحرای کربلای هستند و به همین دلیل نیز زمین سقانفارها در هر منطقه ای موقوفه حضرت ابوالفضل (ع) است.
سقانفارها که در بیشتر جاها با چوب ساخته شدند، دارای دو طبقه هستند که طبقه بالایی آن، محل قرارگیری نوحه خوان است و طبقه پایین نیز برای پذیرایی از عزاداران با چای، آب و دیگر نوشیدنی ها در نظر گرفته شده است.
وجود سقانفار در کنار حسینیه ها و مساجد این مزیت را هم داشت که شرایط برای حضور و عزاداری مردم در محوطه این مکان ها نیز فراهم می شد و به این ترتیب شور عزاداری حسینی افزایش می یافت.
دو طبقه سقانفار از طریق پلکان های چوبی به هم راه دارند. طبقه اول آن علاوه بر تامین وسایل پذیرایی عزاداران، مکانی هم برای جمع شدن و عزاداری زنان محلی محسوب می شود.
سقانفارها به طور معمول به صورت دو اتاق روی هم یا دو طبقه به نسبت بزرگ با چوب های مرغوب تراشیده شده ساخته می شدند. کم ترین وسعت برای هر اتاق سقانفار شش متر در چهار متر یا شش متر در هشت متر بود.
آن چه که سقانفارها را از سایر نفار یا نپارها در مازندران متمایز می کند، معماری منحصر به فرد آنها است که علاوه بر انتخاب نوع چوب و تراشیدن خوش سلیقه آن، در به کارگیری هنرهای متنوع از نقاشی گرفته تا خطاطی و رنگ آمیزی معنادار خود را نشان می دهد، به گونه ای که بعضی از این سازه ها انسان را به یاد معابد بودایی در چین و تبت می اندازند.
سازندگان سقانفارها را باید با عنوان ˈ معماران هنرمند ˈ مورد خطاب قرار داد ، چرا که آنان هنگام ساخت این سازه، سقف و تیر های ساق بنا را رنگ آمیزی و روی آن تکه تکه مستطیل رسم کرده ، با رنگ روغنی آراسته می ساختند و در میان آن اشعار ˈ محتشم کاشانی ˈ را به خط خوش می نوشتند.
همچنین در اطراف مستطیل ها گل و بوته و تصاویری از ˈ دیو ˈ و ˈ پری ˈ و صحنه هایی از لشگریان حسین (ع) و در مقابل صف آرایی لشگریان ابن زیاد را به تصویر می کشیدند، همانند پرده هایی که پرده خوانان در معابد عمومی به دیوار می زدند و مردم را در پای آن جمع می کردند و شرح و توضیح می دادند.
بیشتر اشعار نوشته شده بر روی در و دیوار و سقف و بدنه سقانفارها مربوط به واقعه کربلا ، شرح فداکاری عباس بن علی (ع) برای آوردن آب از فرات برای فرزندان برادرش است.
البته در تزیین بسیاری از این سقانفارها هم، تاریخ ساخت بنا و نام روستا و کسانی که در ساخت آن همت کرده بودند ، فراموش نمی شد.
از معروف ترین سقانفارهای مازندران می توان به سقانفار ˈ کیجا محله ˈ در شهر بابل، ˈ شیاده ˈ و ˈ کبریاکلا ˈ در اطراف شهر بابل و ˈ آهنگرکلا ˈ، ˈ زرین کلا ˈ و ˈ هندوکلا ˈ در آمل اشاره کرد.
ˈ مجید یوسف نیا پاشا ˈ از محققان و پژوهشگران میراث فرهنگی مازندران معتقد است که سقانفار ، نماد مشترک تاریخ ، فرهنگ ، مذهب و معماری منطقه مرکزی مازندران محسوب می شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به نبود آمار دقیق ، کامل و مستند از پراکندگی و حوزه نفوذ سقانفار در مازندران اشاره کرد و گفت: منابع مکتوب و تحقیق جامع بویژه در رابطه با معماری و چگونگی ساخت سقانفارها به عنوان میراث غنی ساختمان سازی با چوب که حتی برای معماری امروز نیز قابل درس گرفتن است ، موجود نیست.
این محقق مازندرانی افزود : یکی از مشکلاتی که سبب شد تا سقانفارها در مازندران رو به تخریب رفته و از بین بروند ، آشنایی نداشتن مردم و متخصصان ، بویژه معماران از نوع معماری آنها به عنوان مهم ترین الگوی معماری چوبی در منطقه است.
یوسف نیا پاشا گفت: تضعیف جایگاه سقانفارها در مجموعه مذهبی به عنوان یکی از ارکان اصلی، تخریب رو به تزاید این سازه قدیمی و با ارزش و دخالت های ویرانگر ، نادرست و ناآگاهانه انسانی سبب شده است تا روند تخریب و فراموشی کارکرد این مجموعه شتاب بگیرد.
وی از بابل ، بابلسر ، فریدونکنار ، سوادکوه ، آمل ، قائمشهر ، لفور و منطقه بندپی به عنوان مهم ترین خاستگاه های سقانفار در مازندران یاد کرد و خواستار ثبت و ضبط دقیق و جامع این نوع بنا به منظور استفاده برای امروزیان و آیندگان شد.
این محقق میراث فرهنگی مازندران با بیان اینکه همه سقانفارهای موجود در استان در داخل مجموعه مذهبی و در کنار تکیه ها در داخل بافت مسکونی روستا برپا شدند ، گفت : وجود سقانفار در کنار تکیه یا حسینیه مانند حضور حضرت ابوالفضل (ع) در کنار امام حسین (ع) بود.
وی افزود : در واقع تکیه، مکان نشستن پیران طوایف مختلف برای عزاداری در ایام محرم بود و جوانان نیز با گرد هم آمدن در کنار سقانفارها، شورانگیزترین عزاداری را برای مظلومان صحرای کربلا به نمایش می گذاشتند.
این کارشناس میراث فرهنگی بر تاثیر شرایط اقلیمی و باورهای مردم بر ساخت سقانفار در مازندران تاکید کرد و گفت: در حالی که ساختمان تکیه دارای کشیدگی افقی و خوابیده است ، ولی سقانفار دارای کشیدگی عمودی و ایستاده است.
وی افزود: سقانفارها در مازندران به گونه ای ساخته می شدند تا با توجه به اقلیم استان ، بیشترین ماندگاری را داشته باشند.
موقعیت سرزمینی مازندران که شامل جلگه ، جنگل و کوهستان با رطوبت بالای هوا است، سبب می شود تا تابستان های گرم و شرجی و زمستان نسبتا سرد ، همراه با بارش فراوان داشته باشد.
ضرورت استفاده از کوران در تابستان و کرسی چینی در زمستان سبب می شد تا سازه هایی مانند سقانفار در مازندران با ارتفاع از سطح زمین ساخته شده ، سقف شیبدار داشته باشند و در ساخت آن هم مصالح بادوام در برابر رطوب به کار گرفته شود.
علاوه بر این ، وجود فضاهایی مانند ˈ نال ˈ و ستون های متنوع در ساختمان های مازندران از جمله رفاق ها ، تالارها و نفار ها بویژه در داخل بافت روستایی از اهمیت خاصی برخودار است.
مازندران یک هزار و 43 بقعه امامزاده ،سه هزار و 274 مسجد و دو هزار و 296 تکیه و حسینیه دارد.
این استان هم اکنون سه میلیون و یکصد هزار نفر جمعیت دارد که 47 درصد آنان در بیش از سه هزارو 200روستا ساکن هستند