به گزارش بازی دراز، نگاهی به تاریخ کهن سرپلزهاب نشان میدهد که عنوان"هشتمین شهر باستانی دنیا" که "راولینسون" به آن اطلاق کرد و "هنری کخ" نقش برجستهی این شهر را الگویی برای ساخت کتیبهی بیستون دانست یک واقعیت آشکار است بخصوص اینکه بدانیم سرپلزهاب در دورههای مختلف تاریخ نامهای بسباری مانند پیتان، هالمان، کلونی تیس، آکارسالو، پاتیر، پولیس هلنی، زردزاو، کالیمانو، زردزی، کاله، خسرو شاز، درتنگ، حلوان و... داشته و جالبتر اینکه این شهر از زمان لولوبیان به بعد به صورت مداوم شهر بوده و حتی۱۵۶سال پایتخت حکومت باجلانان نیز بوده و دو بار توسط مغولان و تیمور لنگ بطور کامل ویران و کتابخانه بزرگ آن را آتش زدهاند. در اوستا نیز نام زردزی(سرپل زهاب امروزی) به چشم میخورد.
دانشمندان بزرگی مانند ابومقاتل نصر حلوانی، بدران حلوانی، ابونصر حلوانی و... و شاعر نامداری چون جمیل صدقی زهابی که از بزرگترین شاعران دنیای عرب است نیز نشان از غنای فرهنگی و ادبی این شهر در طول تاریخ میدهند.
در جریان اجرای طرح گرمسیری آثاری کشف شد که به گفته کارشناسان، بقایای استقرار دوره پارینه سنگی میانی بوده و بیش از چهل هزار سال قدمت داشت. همچنین در فاز نخست بررسی های باستان شناختی منطقه سرپل ذهاب ۵۰ اثر تاریخی و فرهنگی مورد شناسایی قرار گرفت. همچنین در ادامه طرح گرمسیری، آثاری به قدمت ۹ هزار سال کشف شد که موید باستانی بودن این شهر میباشد.
چند ماه پیش هم کتیبهای در دشت زهاب کشف شد و امروز نیز خبر از کشف دیواری باستانی شنیده شد.
آنچه من بعنوان کسی که چندین سال تاریخ این شهر را پژوهش کرده و کتاب"سرپلزهاب در گذر تاریخ" را نوشتهام همواره بر آن تاکید داشتهام کاوش دقیق و گسترده برای یافتن و کشف آثار باستانی باارزشی است که قطعا در جای جای این منطقه مدفون هستند. بدون شک با کاوشهای باستانشناسی، بقایای شهرهای باستانی در این شهر کشف خواهتد شد که ممکن است حتی به اندازهی تخت جمشید باارزش و برجسته باشند زیرا هرگاه بخشی از این شهر خاکبرداری شده است (مانند ایجاد کانال در قالب طرح گرمسیری)، بخشی از تاریخ مدفون این شهر نیز نمایان شده است.
بنابراین لازم است که استاندار و مسئولان میراث فرهنگی استان نگاه ویژهای به این سرزمین جادویی برای کشف واقعیات باستانی آن در کنار آنوبانینی، مردوک آپال آیدین، طاق گرا، نقش گودرز، مقبره ایویخ تویگو(دکان داوود)، زیج منیژه، قلعه گبری، کتیبهی نارام سین و ...داشته باشند.